Ταξινόμηση τερμιτών σε κατηγορίες

Οι υπόγειοι τερμίτες είναι οι πιο διαδεδομένοι και καταστρεπτικοί σε όλο τον κόσμο. Οι υπόγειοι τερμίτες ζουν μέσα στο έδαφος και κατά κανόνα ξεκινούν εκεί, χρησιμοποιώντας περάσματα μέχρι να προσεγγίσουν ξύλο ή άλλα κυτταρινούχα υλικά που βρίσκονται πάνω από αυτό. Οι εργάτες του τερμίτη κατασκευάζουν μοναδικά χωμάτινους αγωγούς (κανάλια ή tubes) και με ιδιαίτερα ευρηματικό τρόπο διαπερνούν δυσπρόσιτα οικοδομικά υλικά μέσα από ρωγμές ή κοιλότητες. Μέχρι η ζημιά των τερμιτών να προχωρήσει αρκετά (από λίγα έως πολλά χρόνια) η προσβολή παραμένει κρυφή, αφού δεν αποβάλουν περιττώματα και πριονίδι έξω από τις στοές, όπως συνηθίζουν τα υπόλοιπα έντομα που προσβάλουν το ξύλο (σαράκια), με το εξωτερικό του ξύλου να εμφανίζεται ανέπαφο.

Οι τερμίτες χρειάζονται υγρασία και για αυτό η είσοδος τους συχνά παρατηρείται σε σημεία που έχουν υγρασία, ενώ όταν αυτή δεν αρκεί κατασκευάζουν μέσα στο έδαφος στοές μέχρι και 100 μέτρα μήκους! Οι ιχνοδηλωτικές φερομόνες των υπόγειων τερμιτών διατηρούν την προσελκυστική ιδιότητα τους για 1-2 χρόνια, πλούσιο χρονικά διάστημα για να βρουν το σωστό δρόμο τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας τους.

Οι αποικίες των τερμιτών ξηρού ξύλου είναι μικρότερες από αυτές των υπογείων, δεν έχουν την ανάγκη της επαφής με το έδαφος, δεν κατασκευάζουν χωμάτινους αγωγούς και ζουν αποκλειστικά σε ξηρό και υγιές ξύλο. Σε αντίθεση επίσης με τους υπόγειους τερμίτες, οι τερμίτες του ξύλου αποκτούν την υγρασία που χρειάζονται από το ξύλο που καταναλώνουν ή την παράγουν μέσω του μεταβολισμού τους. Η πρώτη εγκατάσταση των τερμιτών του ξηρού ξύλου στις κατοικίες γίνεται συνήθως όταν οι σμηνουργοί εισέρχονται τυχαία ή μη από κάποιο άνοιγμα (συνήθως μπαλκονόπορτα) μεταφερόμενοι τυχαία από κάποια κοντινή προσβολή σε δέντρο ή άλλη κοντινή κατοικία. ΟΙ τερμίτες ξηρού ξύλου συναντώνται συχνά σε διαμερίσματα πολυκατοικιών με την ίδια συχνότητα σε χαμηλούς και σε ψηλούς ορόφους. Για να διατηρήσουν την υγρασία του σώματος τους, διαθέτουν αρκετά υδατοστεγές εξωσκελετό (σωματικό περίβλημα) και έχουν την ιδιότητα να επαναχρησιμοποιούν νερό λαμβάνοντας το από τα περιττώματα τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα περιττώματα τους να είναι εξάεδρα (με γυμνό μάτι φαίνονται σφαιροειδή) και να είναι απολύτως ξηρά. Το χρώμα των περιττωμάτων είναι ανοιχτό κίτρινο, καφέ, μαύρο ή συνδυασμός αυτών, ενώ οι ακμές των έξι πλευρών είναι πιο ανοιχτόχρωμες.

Οι τερμίτες υγρού ξύλου προσβάλλουν αποκλειστικά ξύλο με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρασία. Έχουν εμφανώς μεγαλύτερο μέγεθος από τους υπόγειους, με τους εργάτες και τους οπλίτες να φτάνουν σε μήκος μέχρι και 20 χιλιοστά ενώ οι σμηνουργοί στα 25 χιλιοστά (μαζί με τις πτέρυγες). Οι αποικίες των τερμιτών του υγρού ξύλου βρίσκονται κατά κανόνα μέσα στο προσβεβλημένο ξύλο χωρίς συνήθως να απαιτείται επαφή τους με το έδαφος. Παρατηρούνται συχνά σε πεσμένους κορμούς δένδρων, πασσάλους ή άλλα ξύλα σε σήψη και ελεύθερα ή σε επαφή με υγρό έδαφος. Οι οπλίτες των τερμιτών έχουν μεγάλη πιο ερυθρή κεφαλή (συγκριτικά με τις προηγούμενες κατηγορίες), μεγάλα στοματικά μόρια και ισχυρές γνάθους. Δεν κατασκευάζουν χωμάτινους αγωγούς (όπως και οι υπόγειοι τερμίτες) και τα ανοίγματα προς το ξύλο φράσσονται με περιττώματα ή άλλα υλικά. Τα σφαιροειδή περιττώματα διαμέτρου το πολύ 1mm συγκρατούνται σταθερά στην επιφάνεια των στοών ή αποβάλλονται εξωτερικά του (ανάλογα με το ποσοστό υγρασίας στο ξύλο). Οι ζημιές που προκαλούν είναι μεγαλύτερες όταν συνεργούν με μύκητες που προκαλούν σήψη του υγρού ξύλου.

Οι θεριστές τερμίτες έχουν πολλές ομοιότητες με τους υπόγειους τερμίτες κυρίως όσον αφορά στη δομή της κοινωνίας τους, στις ζημιές που προκαλούν και στο δίκτυο υπόγειων χωμάτινων αγωγών που κατασκευάζουν. Αυτό που τους διακρίνει στη συμπεριφορά από τους υπόγειους τερμίτες είναι ότι παρουσιάζονται στην επιφάνεια του εδάφους διανύοντας μικρές αποστάσεις προστατευόμενοι από την κάστα των οπλιτών. Κόπτουν και συλλέγουν μικρά φυτικά τεμαχίδια τα οποία μεταφέρουν στη φωλιά τους για απόθεμα τροφής. Μεγάλοι πληθυσμοί τερμιτών θεριστών προκαλούν καταστροφές σε βοσκότοπους και δε συναντώνται σε κατοικίες.