Τερμίτες

Οι τερμίτες είναι μικρόσωμα ισόπτερα έντομα (3-5 χιλ. οι άπτερες μορφές και μέχρι 22 χιλ. οι πτερωτές) που συχνά συγχέονται με τα μυρμήγκια. Στην πραγματικότητα η Ελλάδα και όλη η νότια Ευρώπη φιλοξενεί εδώ και πολλά χρόνια κάποια είδη που προκαλούν μεγάλες ζημιές σε πατώματα, κουφώματα, ξύλινες έπιπλα, εικόνες, βιβλία κλπ, αφού ανακαλύπτονται τυχαία (σε κάποιες περιπτώσεις μετά από πολλά χρόνια) όταν η ζημιά έχει προχωρήσει. Στο μεταξύ οι αποκαλυπτόμενες ζημιές αποδίδονται σε μυρμήγκια ή στην υγρασία με διάφορες άστοχες επεμβάσεις τεχνιτών - όπως χρήση βιοκτόνων, αντικατάσταση επιμέρους ξύλων με νέα ξύλα (νέα τροφή για τους τερμίτες) και άλλες ευρεσιτεχνίες - να μεσολαβούν και να καθυστερούν τη λύση του προβλήματος, με ότι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για τη συνέχιση των ζημιών.

Οι τερμίτες ζουν από 2 (τερμίτης – εργάτης) έως και 12 χρόνια (βασίλισσα) και η προσπάθεια του κάθε μέλους είναι η προστασία ολόκληρης της αποικίας από συνθήκες θερμοκρασίας και φυσικούς εχθρούς, η αυτοδιαιώνιση, και ο εφοδιασμός με αποθέματα τροφής για όλο τον πληθυσμό.

Η σμηνουργία συνήθως συμπίπτει με περιόδους βροχοπτώσεων και μάλιστα περισσότερο όταν αυτές ξεκινούν αργά το φθινόπωρο. Κατά κανόνα οι τερμίτες αποφεύγουν το φως ως έντομα φωτόφοβα, αλλά κατά τη σμηνουργία η συμπεριφορά τους αυτή χάνεται ή παροδικά αλλοιώνεται. Μικρές σμηνουργίες είναι δυνατόν να παρατηρηθούν σε όλη διάρκεια του χρόνου, οπότε οι σμηνουργοί κάνουν εμφανή την παρουσία τους κοντά σε καμινάδες, πέργκολες, πατώματα, κάσες εσωτερικών και εξωτερικών ανοιγμάτων, αγωγούς θέρμανσης, ύδρευσης ή αποχέτευσης και άλλα θερμά ή μη σημεία.

Η έξοδος των πτερωτών από τις φωλιές που συγχέεται με "επιδρομή πτερωτών μυρμηγκιών" επηρεάζεται από πολλούς περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως είναι η θερμοκρασία, η υγρασία, η ένταση της φωτεινής ακτινοβολίας, η ταχύτητα των ανέμων, η ατμοσφαιρική πίεση κ.α. Εάν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για αυτούς, οι πτερωτοί τερμίτες παραμένουν στις στοές ή τη φωλιά, επί αρκετές ημέρες πριν την έναρξη της σμηνουργίας. Διέρχονται ξαφνικά από μικρά ανοίγματα, ρωγμές ή σχισμές των υλικών ή του ξύλου μέσα από ειδικούς αγωγούς που έχουν κατασκευάσει οι εργάτες τους. Γύρω από τα ανοίγματα υπάρχουν οι οπλίτες που αναμένουν τον εχθρό (αρπακτικά έντομα ή μυρμήγκια) με σκοπό για προστασία των αναπαραγωγικών. Στη συνέχεια σφραγίζουν τα ανοίγματα ώστε να είναι εμφανές το σημείο της φωλιάς. Η πτήση κατά τη σμηνουργία είναι κατά κανόνα βραχεία (το πολύ λίγες ώρες) και ασθενής, ενώ η κατεύθυνση επηρεάζεται από το ρεύμα του αέρα, το φως και άλλους παράγοντες. Παρόλα αυτά μία τέτοια μαζική έξοδος σμηνουργών είναι ένα θεαματικό γεγονός που ξεκινάει από τη μία μέρα στην άλλη ξαφνικά όπως και ολοκληρώνεται. Αμέσως μετά την προσγείωση τους και μετά τη σύζευξη τα πτερωτά αποβάλλουν τις πτέρυγες τους, αποκόπτοντας τες. Οι κομμένες πτέρυγες που θυμίζουν σχηματικά κόκκους ρυζιού και συγκεντρώνονται κοντά στα σημεία εξόδου και προσγειώσεως του σμήνους, αποτελούν χρήσιμη ένδειξη της παρουσίας τους και κατά επέκταση μίας χρόνιας προσβολής.